‘Elke hap telt. Totdat niemand meer ‘die ander’ is.’
Wie internationaal wil eten, hoeft daar niet meer voor op reis. In de horeca, winkels en markten zien we smaken uit alle windstreken en een ongekende culinaire verscheidenheid. ‘Nooit eerder in onze geschiedenis kon je in Nederland zo dicht bij huis zo divers en fantastisch eten,’ stelt culinair journalist Jonneke de Zeeuw, bekend onder de naam Mooncake. Wat betekent dat voor ons eetpatroon in de toekomst? ‘Een vraag die ook raakt aan de programmapijlers van Groene Cirkel De Tuin van Holland: smaak, gezondheid, duurzaamheid, historie en innovatie’, vertelt programmaleider Aphra van den Berg. Ontstaat er een ‘inclusieve keuken’? En zijn we ons eigenlijk voldoende bewust van die culinaire rijkdom?
Inclusieve Keuken
Jonneke de Zeeuw volgt de culinaire ontwikkelingen in Nederland op de voet. Waar internationale smaken vroeger vooral voor de maatschappelijke bovenlaag waren weggelegd, is de culinaire verscheidenheid nu overal te vinden; in alle wijken van de stad. En precies daar ligt de kracht van wat ze de ‘inclusieve keuken’ noemt: een keuken die nieuwsgierigheid wekt en deuren opent naar andere eetculturen. Haar missie? Drempels verlagen en échte interesse kweken. Want hoewel het aantal eetculturen in Nederland enorm is, is de stap om eens iets anders en nieuws te proberen voor veel mensen nog groot. ‘Jammer, want eten verbindt. Elke hap telt. Totdat niemand meer die ander is.’
Een nieuwe generatie aan zet
In de steden ziet Jonneke hoe jongeren met verschillende achtergronden steeds meer naar elkaar toe bewegen. Millennials en Gen Z’ers die veel reizen en de eetculturen die ze elders leren kennen mee naar huis nemen, expats en jongeren met een migratieachtergrond die elkaars eetculturen ontdekken. ‘Halal komt in meerdere eetculturen voor, dus jonge Nederlandse Marokkanen ontdekken bijvoorbeeld de Indonesische keuken. Ik verwacht dat deze ontwikkeling zich de komende jaren alleen maar verder zal verdiepen.’
Ook in de horeca zijn de nieuwe generaties in opkomst; met een steeds hoger culinair niveau. ‘Of ze nu het familiebedrijf voortzetten of een eigen nieuwe zaak starten, ze geven er een eigen frisse, moderne draai aan.’ En er ontstaan samenwerkingen tussen boeren en makers. Zo kent ze een Syrische kaasmaker die op het erf van een boer in Leusden authentieke Syrische grillkaas maakt.
Mixen en blenden in Rotterdam
Als het gaat om de integratie van eetculturen, neemt Rotterdam in Nederland een unieke plek in. Meer dan waar ook in Nederland ziet Jonneke hier een ‘360 graden-integratie’. Talloze ondernemers mixen en blenden hun culturele achtergronden, en ook Hollandse slagers en bakkers bewegen mee. Niet alleen uit commercieel belang, maar vooral omdat in de wijk een veelheid aan culturen samenleeft.
Zo groeide bakker Henk Havenaar uit tot toonaangevend producent van Surinaamse puntjes. Bij slagerij Schell – een familiebedrijf sinds 1796 – liggen klassieke Rotterdamse specialiteiten als uierboord, Zeeuws katenspek en bloedworst naast cha sieuw, chorizo lomo en geitenkop. Er staan medewerkers met allerlei achtergronden achter de toonbank, zodat ze klanten op maat van vlees kunnen voorzien. ‘Dit is integratie die van alle kanten komt’, signaleert Jonneke. ‘Van alle inwoners, ongeacht hun achtergrond of sociale klasse. En voortdurend komen er nieuwe voorbeelden bij.’
Hackathon: hoe zien jullie de Rotterdamse culinaire identiteit?
Vanuit De Tuin van Holland en Mooncake vroegen we scholieren uit de Rotterdamse regio hoe zij hun voedselomgeving ervaren. In een hackathon voor leerlingen uit het voortgezet onderwijs, georganiseerd door scholengroep Lentiz en de Food Innovation Academy in Vlaardingen, het regionale kennis- en innovatiecentrum van de levensmiddelenbranche.
Het onderwerp was een eyeopener voor de leerlingen: ‘De Rotterdamse foodidentiteit? Daar hebben we nog nooit over nagedacht.’
De posters met favoriete gerechten lieten een grote diversiteit zien: van spaghetti tot stamppot, van bara tot braadworst, van spekkoek tot tajine, van tortilla tot pindasoep – maar ook fufu, jollof rijst en Antilliaanse johnny cakes. Met als (verwachte) favoriet: de kapsalon! De groepjes leerlingen ontwierpen een ‘Smaaksalon-kruidenmix’, combineerden hun lievelingsgerechten tot een sushi-kapsalon-roti met miso-kaassaus en plotten alle 1.700 Rotterdamse restaurants op een kaart. Aphra van den Berg, programmaleider van De Tuin van Holland, is enthousiast: ‘Vanuit De Tuin van Holland vinden we het belangrijk dat er meer aandacht komt voor de diversiteit aan eetculturen in ons land, ook in het onderwijs.’
Met Slow Food Youth Network op culinaire wereldreis
De jonge professionals van het Slow Food Youth Network zijn zich volop bewust van de culinaire diversiteit in ons land. Op uitnodiging van De Tuin van Holland maakten ze samen met Jonneke een foodtour door Rotterdam. Een rondje West-Kruiskade is een ware culinaire wereldreis – de SFYN’ers vonden het verrijkend én drempelverlagend. ‘De meeste plekken ken ik wel. Toch ben ik er door de verhalen van Jonneke met compleet andere ogen naar gaan kijken,’ vertelt Sander. SFYN-directeur Vincent van Dalen vult aan: ‘Het maakt weer duidelijk hoe belangrijk de fysieke samenkomst en het vertellen van verhalen is. Hoe meer je ervan weet, hoe meer het onderwerp gaat leven.’ De afsluitende brainstorm leverde flink wat suggesties en ideeën op, die hopelijk een vervolg krijgen in de vorm van concrete projecten.
Op www.detuinvanholland.nl lees je de uitgebreide verhalen over Jonneke en de gezamenlijke initiatieven met De Tuin van Holland.
Wil je meer weten over Jonneke’s activiteiten, neem dan een kijkje op Mooncake.nl.